KRIASAUN ANIMAL IHA TIMOR-LESTE

Martinha Belo Nuudar komunidade ne’ebé mak hela iha Munisipiu Baucau, Martinha Belo nuudar komunidade ne’ebé mak haki’iak bibi iha munisispiu Baucau Postu Adminstrativu Laga Suku Tequinomata Aldeia Bulu bai. Bibi ne’ebé mak nia haki’ak hamutuk 30,liu husi haki’ak animál hirak ne’e mak atu sustenta nia moris. Tuir nia hateten” animál ne’ebé mak ha’u haki’ak mak bibi hamutuk tolunulu (30), tanba liu animal hirak ne’e mak sustenta ha’u nia moris no mós atu eduka ha’u nia oan sira ba eskola”. Tanba ne’e mak ha’u nia mmoris hanesan agrikultór halo to’os halo natar mak atu bele moris no mós iha parte seluk mak ha’u haki’ak animál atu nune’e bele sustenta ekonomia ami nia uma laran.             Nia klarifika liu tan liu husi hak’iak bibi mak bele fa’an atu hola labarik sira nia farda eskola nia no mós kadernu lapizeira. Bainhira bibi ne’ebé mak ha’u ba fa’an iha merkadu ka ema mai hola iha uma de’it haree ba bibi ni...

Cebastiõ Carceres hanesan komunidade ida ne’ebé mak haki’ak animál hanesan manu iha munisipiu Manatutu Postu Administrativu Laklo suku Laku-mesak aldeia Fatu-konan. Tuir cebatião hateten” animál hira ne’ebé mak ha’u haki’ak mak  manu. Liu husi haki’ak manu  ne’e mak bele fa’an hodi sustenta ekonomia uma laran no selu labarik sira nia eskola.” Aleinde ne’e mós Cebastião hatutan tan katak, manu ne’ebé ha’u haki’ak ne’e bainhira bainaka mai vizita ha’u nia uma no ha’u kaer nia oan   ida hodi halo modo tau iha meza leten atu haan. Iha loron sábadu atu ba merkadu sasan ne’ebé mak ha’u kori ba fa’an ne’e mak manu ,nia folin depende ba nia nia isisn,isisn di’ak folin tuir ida ne’e no isisn la duun di’ak folin mós tuir ida ne’e. Tanba haree ba ita nia moris mak hanesan ne’e ona,moris mak haki’ak manu atu nune’e fa’an hodi sosa foos atu haan no mós labarik sira nia eskola. Iha dadeersaan   ha’u lori manu sai husi uma tuku lima tuku haat ...

Mauloi Carceres nuudar komunidade ida ne’ebé mak hak’iak fahi iha Munisipiu Manatutu Postu administrativu Laklo suku Laklo. Mauloi hateten” atu haki’ak fahi ne’e atu hadi’a ita nia moris no ita hatene katak ita nia vida husi kultura bainhira atu sau batar karik kaer fahi oan ida atu halo tuir no halo ita nia uma lulik. Depois ita haki’ak fahi haree ita nia oan nia eskola osan la iha karik, kaer ida rua atu ba fa’an”. Nune’e mós nia salienta tan katak”atu haree ba ekonomia uma laran bainhira foos la iha kaer nia oan ba fa’an hodi sosa foos atu bele sustenta ekonomia uma laran ne’e mak ita haki’ak fahi, ita nia moris mak haki’ak fahi oan. Aleinde ne’e mós atu haki’ak fahi bainhira ita hetan lia ruma kona mai ita kaer nia oan ida atu tau iha mesa be ita nia familia ma haan. Nun’e mós lia ne’e kona ita nia familia ruma ita ajuda sira mak kaer   nia oan ida hodi fó   ba ita nia famili tantu lia mate ka lia moris ka feto mane ka ita haki’ak k fahi ne’e. Aleinde ne’e ...

  Polisia Unidade Espesiál da Polisia(UEP) haki’ak lafaek iha iha sira nia eskuadra Bairro Pite,munisipiu Dili Postu Administrativu Dom Aleixo Suku Bairro Pite Tuir membro   Polisia UEP Natalino Gusmão de Jesus hateten” ita Timor area barak mak bolu avó, tanba ne’e antes ami atu lori nia mai iha ne’e tenke halo tuir kultura ita nia uza bua ho malus no mós atu ba foti mós halo tuir iha ne’ebá no husu lisensa hotu”. Tuir nia katak sira kaer iha area fatuhada lori mai to’o iha ne’e. antes atu to’o mai ami mós halo sermonia ida ne’e, oras ne’e daudaun   avo lafaek ami hakia’ak iha fatin ida ne’e hamutuk tolu.

Januario Belo ne’ebé mak haki’ak karau iha Munisipiu Baucau Postu Administrativu Laga,Suku Tequinomata Aldeia Mulia Dadersaan   rai huun mutin Januario sai husi uma ba hasai karau husi fatin ne’ebé mak nia sulan iha luhan. Januario hateten” karau ne’ebé mak ha’u haki’ak ne’e oinsa atu bele ajuda ha’u hodi halai natar nune’e mós ha’u uza ba halo lia ka fa’an atu bele sustenta ekonomia familia uma laran. Januario dehan karaun ne’e ita fa’an depende ba ema ida idak ne’ebe mai hola ne’e maibe laos hola   loron de’it tanba ita here ba kestaun tempu no kestaun ekonomia. Bainhira ema mai hola ha’u nia karau defende ba karau ida nia isin, baibain ha’u fa’an ba $ 500 to’o 1000 dolar amerikanu.